Eigen bedrijf en scheiden

Besluiten om te gaan scheiden is geen gemakkelijke stap. Allerlei emoties en gevoelens spelen daarbij een rol. Maar ook onzekerheid over de toekomst: wat betekent deze stap voor de plek die je nu thuis noemt? Wat zijn de financiële gevolgen? Wat betekent het voor de kinderen? 

Scheiden als je een eigen onderneming hebt

Voor ondernemers is scheiden extra complex. Hoe zorg je ervoor dat je bedrijf blijft draaien terwijl je je privéleven opnieuw vormgeeft? Welke rol speelt jouw bedrijf in de echtscheidingsprocedure? Waar krijg je mee te maken en hoe doorloop je soepel het proces? 

Een scheiding waarbij één van de partners ondernemer is, brengt een verhoogde mate van complexiteit met zich mee. In tegenstelling tot een scheiding zonder bedrijfsbelangen, moet er bij dit type scheiding extra zorg en aandacht voor de volgende aspecten:

• Het waarderen van de onderneming
• Het vaststellen van het inkomen van de ondernemer
• Pensioenafwikkeling
• Fiscale aspecten
  
  

Tot welk vermogen behoort de onderneming?

De waarde van de onderneming of de aandelen in een onderneming, kunnen deel uitmaken van het gemeenschappelijk vermogen óf tot privé vermogen behoren. Sinds 1 januari 2018 geldt de Wet beperkte gemeenschap van goederen. Als je vóór die datum zonder huwelijkse voorwaarden getrouwd bent vallen alle bezittingen en schulden, inclusief de waarde van een onderneming, in de gemeenschap van goederen. Als je na 1 januari 2018 gehuwd bent blijft alles wat je vóór het huwelijk had privé, inclusief een toen bestaande onderneming. Het vermogen dat vanaf de huwelijksdatum wordt opgebouwd, is wel gemeenschappelijk. Ondernemers moeten echter een vergoeding aan de gezamenlijke huishouding betalen. Dit betekent dat een deel van de winst met de partner gedeeld moet worden, om te voorkomen dat de ondernemer onevenredig veel geld in de onderneming reserveert.

Wat is de waarde van mijn bedrijf?

De waarde van een bedrijf gaat verder dan alleen de cijfers op de balans. Hoewel de balanswaarde een eenvoudig uitgangspunt kan zijn, kunnen andere factoren van invloed zijn op de daadwerkelijke waarde, zoals de werkelijke (markt)waarde van bezittingen. Bedrijfseigenaren kunnen bijvoorbeeld weinig activa op de balans hebben staan, zoals alleen een laptop, of juist verborgen meerwaarde in bijvoorbeeld vastgoed. Ook kan financiering voor zaken zoals de uitkoop van een partner de winstgevendheid en dus de waarde van een bedrijf beïnvloeden.
Een zuivere manier om de waarde van een bedrijf te bepalen, is door te kijken naar toekomstige kasstromen. Hierbij worden toekomstige kansen en bedreigingen meegenomen in de berekening. Dit soort bedrijfswaarderingen worden vaak uitgevoerd door specialisten, zoals accountants of waarderingsdeskundigen.

Als de waarde van het bedrijf behoort tot het gemeenschappelijk vermogen en dus verdeeld moet worden, is de vraag hoe je dat kunt doen zonder dat de continuïteit van het bedrijf in gevaar komt. Als (ex-)partners heb je beide belang om hier goede afspraken over te maken. Immers, als het voortbestaan van het bedrijf namelijk wel in gevaar zou komen, kan ook het inkomen wat benodigd is voor kinderalimentatie of partneralimentatie in gevaar komen.

Bepalen inkomen van de ondernemer

Bij een ondernemer is er geen vast inkomen zoals bij werknemers dat op een loonstrook staat. Het inkomen van een ondernemer is niet direct af te lezen uit de jaarrekening, aangezien het afhangt van de winst of het verlies van de onderneming. De ondernemer bepaalt zelf hoeveel hij uit de onderneming haalt voor privébestedingen, onafhankelijk van de gemaakte winst. Ook in tijden van verlies kan hij privé-opnamen doen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van opgepotte winsten uit eerdere jaren. Omgekeerd kan een hoog bedrijfsresultaat gepaard gaan met lage privé-opnamen als de ondernemer besluit te investeren in plaats van geld voor privédoeleinden te gebruiken.

Tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap zijn partners verplicht elkaar financieel te onderhouden, waarbij de kosten van het huishouden en de verzorging van de kinderen worden gedragen uit het gezamenlijke inkomen of vermogen. Deze verplichting blijft van kracht tijdens een scheidingsprocedure totdat de scheiding officieel is ingeschreven bij de burgerlijke stand. Na de scheiding kan partneralimentatie verschuldigd zijn, waarbij de duur doorgaans gelijk is aan de helft van het aantal jaren dat het huwelijk duurde, met een maximum van vijf jaar. Er zijn echter uitzonderingen op deze regel. Naast de partneralimentatie, zijn de ouders onderhoudsplichtig voor kinderen tot hun 21e jaar.

Bij het bepalen van de alimentatie wordt gekeken naar wat de ontvanger nodig heeft (behoefte) en wat de betaler kan missen (draagkracht). De behoefte wordt bepaald door de levensstandaard tijdens het huwelijk, en de draagkracht wordt gebaseerd op het redelijke inkomen op het moment van de berekening.

Pensioenafwikkeling

Een belangrijk verschil tussen een scheiding van een particulier en een ondernemer is de pensioenafwikkeling. Of anders gezegd, de afwikkeling van de oudedagsvoorzieningen. Daar waar een werknemer, afhankelijk van zijn arbeidsvoorwaarden, meestal verplicht pensioen opbouwt via een pensioenfonds of verzekeringsmaatschappij is dat bij een ondernemer niet het geval. Een ondernemer bouwt over het algemeen geen verplicht pensioen op.  Als de onderneming niet goed draait is er mogelijk geen ruimte om te investeren in het pensioen. Wanneer er wel ruimte is om te reserveren voor de oude dag kan de ondernemer zelf kiezen hoe hij de beschikbare middelen inzet. Deze middelen kunnen bijvoorbeeld worden geïnvesteerd in de onderneming zelf of in andere bezittingen zoals beleggingen en onroerend goed. Daarnaast kan een ondernemer belastingvoordeel krijgen door te sparen met een lijfrente.

Als je ondernemer bent met een besloten vennootschap en je hebt pensioen in eigen beheer opgebouwd, moet je het tijdens je huwelijk opgebouwde pensioen delen met je ex-partner bij een scheiding. Dit geldt niet als er in de huwelijkse voorwaarden is opgenomen dat het pensioen buiten de verdeling valt of als jullie samen andere afspraken hierover hebben gemaakt.

Fiscale aspecten

Bij een scheiding met een eigen onderneming is het belangrijk om veel aandacht te besteden aan de fiscale gevolgen. Deze zijn van alle onderwerpen misschien wel het meest complex. Bij elke financiële afspraak, zoals over aandelen, alimentatie en pensioenrechten, moet rekening worden gehouden met de fiscus. Deze afspraken kunnen namelijk fiscale consequenties hebben, en de belastingdienst kan deze anders beoordelen dan verwacht. Het is daarom essentieel om professioneel advies in te winnen.

Scheiden met een mediator zorgt voor een soepelere afwikkeling, bespaart tijd, geld en energie en biedt blijvende oplossingen doordat partijen samen naar passende oplossingen zoeken. Frank Roelen, MfN-registermediator en oprichter van Buro Pontifex heeft de expertise in huis voor het begeleiden van ondernemers en hun (ex-)partners op een deskundige, toekomstgerichte en betaalbare manier. Neem contact op om de mogelijkheden te bespreken.